იოსებ ბანძელაძე - ქართული საზომის დადგენის ისტორია - მეტროლოგიური ანალიზი

აკადემიური წიგნი, 2023, 66 გვ.

ISBN: 978-9941-9762-0-9

დახმარებისა და თანადგომისთვის მადლობას მოვახსენებთ მარიკა დიდებულიძეს, ნინო ნატროშვილსა და გოგოთურ მისრიაშვილს

პროექტის ავტორი: მანანა მენთეშაშვილი

გამოცემის რედაქტორი: მაია ღამბაშიძე

სტილისტ-კორექტორი: ნინო ლურსმანაშვილი

დიზაინერი და დამკაბადონებელი: გიორგი კაკაბაძე

წიგნში შესულია საყურადღებო კვლევა ქართულ ხუროთმოძღვრებაში გამოყენებული საზომი სისტემის შესახებ. 

როგორც ავტორი, იოსებ ბანძელაძე წერს, პროპორციათა ანალიზის შედეგად, „შემთხვევით აღმოაჩინა“ ქართულ სატაძრო მშენებლობაში გამოყენებული მოდულის ზომა და აღადგინა საზომი ჯოხი - ლელწამი, რომელსაც 7-ის ჯერადობის პრინციპი უდევს საფუძვლად. ლელწამის წიბოებზე ნაჭდევით აღნიშნულია არა მარტო 7, 8.75 და 13 სმ სიდიდის დანაყოფები, არამედ ასონიშნებიც.

ეს ხელსაწყო წყაროებში დასახელებულია, თუმცა უცნობი იყო მისი ეტალონური ზომები. 

ქართული ხუროთმოძღვრული ძეგლების ხანგრძლივი მეტროლოგიური ანალიზით პრაქტიკოსმა მკვლევარმა დაადგინა საზომთა სისტემა, რომელიც საკუთრივ ქართულია და რომლის მეშვეობითაც აგებულია ყველა ცნობილი ძეგლი უძველესი დროიდან გვიან შუასაუკუნეებამდე.

ძველი საზომი ერთეულების კვლევის პროცესში მისი საინტერესო დაკვირვებაა ქართულ ტაძრებზე ოქროს კვეთის პრინციპებზე დაყრდნობით  ეგვიპტური სამეფო წყრთისა და მცირეაზიური ფუტის შეჯერებული გამოყენება.

წიგნში მოცემულია ქართული ხუროთმოძღვრული ძეგლები, სადაც  გრაფიკულ ანაზომებზე დატანილია ანტროპომეტრული და მეტრული გაბარიტული ზომების პროპორციული შეფარდება. აღსანიშნავია, რომ წიგნში გამოყენებული არქიტექტურული ძეგლების  ანზომების ნაწილი თანამედროვე ტექნოლოგიით (3D სკანერი) ზედმიწევნითაა აზომილი, ხოლო რიგი ძეგლებისა (ძირითადად ტაო-კლარჯეთის)  - სქემატურად. შესაბამისად, ზოგიერთ ანაზომზე  შესაძლებელია იყოს ცდომილება, რაც არსებით ცვლილებებს არ იწვევს.