ვალუტა:
კალათა
(ცარიელია)
ინფორმაცია
კატეგორიები
რჩეული პროდუქცია
ვახტანგ შატბერაშვილი - ეცოს სამაროვანი (ქრ. წ. IV-I საუკუნეები)
|
|
აკადემიური წიგნი, 2020, 146 გვ.
ასირიოლოგთა, ბიბლეისტთა და კავკასიოლოგთა საზოგადოების შრომები 12
ISSN: 1987-6971
ISBN: 978-9941-9694-5-4
ეცოს სამაროვანი მდებარეობს ისტორიულ ქვემო ქართლში, ანტიკური ხანისა და შუასაუკუნეების სამშვილდის საერისთავოში, ბერძნული და სომხური წყაროების გოგარენე – გუგარქში, დღევანდელ მუნიციპალური ცენტრის, თეთრიწყაროს ჩრდილო-დასავლეთით 1,5 კმ-ში, ბედენის ქედის სამხრეთ-აღმოსავლეთ კალთის ძირში, მდ. ჭივჭავის მარცხენა ნაპირზე, სოფ. ვარხუნოს (წერილობითი წყაროების ვარხუნა-ვერხუნალა [ქართულ-სპარსული 1955:298-299; ქართულ-სპარსული 1984:30,65] მიდამოებში. სამაროვნის დასავლეთითა და ჩრდილო-დასავლეთით, 0,5 კმ-ში შუასაუკუნეების ორი ნასოფლარია. ერთ-ერთი მათგანი უნდა იყოს სოფ. ეცო, რომელიც ვახუშტი ბაგრატიონის მიერ შედგენილ რუკაზე მდ. ჭივჭავის შუაწელზეა დატანილი [იხ. მათურელი 1990 რუკა # 3]. აღსანიშნავია, რომ თეთრწყაროში XIX საუკუნეში ჩამოსახლებული უცხოტომელები ჩვენს მიერ მითითებულ ადგილს დღესაც ეცოს უწოდებენ და აღნიშნავენ, რომ აქ ადრე ქართული სოფელი იყო.
ეცო-ვარხუნოს მიდამოებზე უძველესი დროიდან გადიოდა ქვემო ქართლის თრიალეთ-ჯავახეთთან დამაკავშირებელი ერთ-ერთი გზა, რომელიც მდ. ჭივჭავის ხეობას მიუყვებოდა. ამ გზას დღესაც იყენებენ საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებიდან წამოსული მეცხვარეები, რომლებსაც თავიანთი ცხვრის ფარები თრიალეთ-ჯავახეთის საზაფხულო საძოვრებზე მიჰყავთ. ამ გზის ვარხუნო-ეცოს მონაკვეთი ჯერ კიდევ ენეოლითიდანა იყო დასახლებული. აქ შესწავლილია ენეოლითისა და ადრებრინჯაოს ხანის ნამოსახლარი ადგილ ნაჭივჭავებზე [ჩიქოვანი, შატბერაშვილი, გოგოჭური 2010], ადრებრინჯაოს ხანის თეთრიწყაროს ნასახლარი [გობეჯიშვილი 1978], ადრე, შუა და გვიანბრინჯაოს ხანის ყორღანები [გობეჯიშვილი 1981], ანტიკური ხანის სამაროვნები თეთრწყაროსა [ბოხოჩაძე 1963:22-26] და ეცოზე [შატბერაშვილი 2005:65-106], ქრ.წ. I ათასწლეულის ნასახლარი ვარხუნოს ნაცარგორაზე [ლომთათიძე 1989: 45-47]. მდ. ჭივჭავის ხეობის შუაწელი განსაკუთრებით მჭიდროდ იყო დასახლებული შუასაუკუნეებში, რაზედაც კარგად მეტყველებს არქეოლოგიური დაზვერვებისა და გათხრების შედეგები ნაჭივჭავებზე, ტყემლარაზე, ვარხუნოზე, ეცოსა და კიდევ სამ უსახელო ნასოფლარზე [გძელიშვილი 1966, ლომთათიძე 1989:46, ციციშვილი 1979:16].
1583 წელს ქართლის მეფე სიმონ პირველმა ვარხუნო-ეცოს მიდამოები არეშიშვილებს უბოძა [ქართულ-სპარსული 1955:17], 1633 წ. როსტომ მეფემ ვარხუნოელი არეშიშვილები ბარათაშვილებს უყმო [ქართულ-სპარსული 1955: 90], შემდგომში აქ საკუთრებას ფლობდნენ ყორღანაშვილები [ქსძ 1985:843] და გერმანოზიშვილები [ლორთქიფანიძე 1935:310]. XVIII საუკუნის მეორე ნახევრიდან გაუთავებელი რბევა-თარეშით შეწუხებული მოსახლეობა ქვემო ქართლიდან და მათ შორის ამ მიდამოებიდანაც გაიხიზნა. ამავე საუკუნის დამლევს კი ვარხუნო-ეცოს მიდამოები ისევ დასახლებული ჩანს. მეცხრამეტე საუკუნის 30-იანი წლებიდან აქ თურქეთიდან ლტოლვილი სომხები და ბერძნები დასახლდნენ.
1985 წელს, არქეოლოგიური კვლევის ცენტრის მარაბდა-ახალქალაქის არქეოლოგიურმა ექსპედიციამ (ხელმ. ზ. შატბერაშვილი) ჩვენს მიერ ზემოთხსენებულ ადგილზე, დაზვერვებისას მიაკვლია მიწის სამუშაოების დროს დაზიანებულ მართკუთხა ქვასამარხს. სამარხი გაძარცვული და უინვენტარო იყო [Шатберашвили 1997:63].
დაამატეთ გამოხმაურება
თქვენი სახელი:
გამოხმაურება: შენიშვნა: HTML კოდი არ ითარგმნება!
შეფასება: ცუდი კარგი
შეიყვანეთ სურათზე გამოსახული კოდი:

გამოხმაურება: შენიშვნა: HTML კოდი არ ითარგმნება!
შეფასება: ცუდი კარგი
შეიყვანეთ სურათზე გამოსახული კოდი: